Dagmars dochter

---

Alle dingen in de natuur hebben een verborgen lied, dingen die dromen tot een ademtocht ze een stem geeft. De melodie in het holle riet, de echo in de grond. Adem in. Adem uit. Bij elke ademtocht, nieuw leven.

---

In 2001 publiceerde de Canadese schrijfster Kim Echlin haar tweede boek ‘Dagmars dochter’. Het boek is in het Nederlands vertaald door Anneke Goddijn en in 2002 gepubliceerd door de Geus. ‘Dagmars dochter’ is in alle opzichten een ritmisch boek waarbij de relatie tussen moeders en dochters een belangrijke plek inneemt. De muzikale en kunstzinnige ontwikkeling op het geïsoleerde eiland aan de Canadese kust nemen mysterieuze en magische vormen aan die weerspiegelt zijn in drie generaties vrouwen.

We volgen de drie generaties vrouwen op het eiland Millstone Nether in de Golf van St. Lawrence bij Canada. Op het eiland bouwt Norea Nolan een bestaan voor zichzelf op. Ze wordt smoorverliefd op Rory en samen krijgen ze een dochter, Dagmar. Rory overlijdt voordat Dagmar geboren is en Norea staat er alleen voor. Ze werkt hard als melkvrouw op het eiland en voedt Dagmar op, zelfs als ze blind wordt na een abortus door de mysterieuze vrouw Moll, zet ze door.
Dagmar blijkt te beschikken over magische krachten waarbij ze bloemen en planten razendsnel kan laten groeien en macht heeft over het weer. Ze wordt verliefd en samen krijgen ze een zoon en een dochter. Dochter Nyssa is een zeer getalenteerd muzikant en bespeelt haar viool als geen ander, een talent dat ze van haar vader heeft. Als Donal, een oude vriend van Colin, terugkomt op het eiland vallen Nyssa en Donal als een blok voor elkaar. Samen ontvluchten ze het eiland met desastreuze gevolgen voor de eilandbewoners.

In het hele boek komt voortdurend het maken en creëren terug, bijvoorbeeld in de schilderkunst van een van de vrouwen op het eiland en uiteraard in de muziek die een rode draad door het verhaal laat klinken. “Op het eiland werd gedacht dat het leven niet mooi kon zijn zonder kunst, en ook dat kunst niet kon floreren zonder leven, vandaar dat er altijd iets verfraaiende werd gemaakt wanneer er extra tijd of materiaal was.” De kunst, natuur en de wijsheid geven een leidraad en kaders in het verhaal.

Echlin heeft een poëtische en lyrische schrijfstijl met beeldende beschrijvingen. Ik vind het in dit boek minder goed uitkomen. Sommige schrijvers hebben dit zo volledig onder de knie dat een dergelijke schrijfstijl het verhaal verrijkt. Het lijkt in dit boek alsof Echlin ontzettend haar best doet om het mythische, poëtische, symbolische en lyrische in het verhaal te verwerken. Het beeldende taalgebruik en de symboliek ligt er te dik bovenop waardoor het verhaal overschaduwd wordt.
Een van de onderdelen waar dit volgens mij het meest te merken is, is de opbouw van personages. Veel blijft vaag en onduidelijk. Alleen het karakter van Nyssa wordt iets meer uitgewerkt en opgebouwd. Ondanks dat het verhaal het leven van drie vrouwen schetst, weten we weinig tot niets over de achtergrond van Norea en ook Dagmar blijft vaag beschreven. Het zijn geen karakters in het boek om van te gaan houden. Nyssa komt dichter in de buurt, alhoewel ook die opbouw wel even duurt en het lang duurt voordat we Nyssa leren kennen.

Wel komen er mooie en grootse onderwerpen in het boek naar voren, zoals de moeder-dochter relatie. Echlin toont aan hoe pijn en onvervulde verwachtingen doorgegeven worden van moeder op dochter, en hoe deze cycli moeilijk te doorbreken zijn. Nyssa doorbreekt uiteindelijk de gekooide liefde en kiest voor liefhebben in vrijheid. Toch blijft het bij momenten hangen in clichés, zoals het beeld van de moeder als een mysterieuze, bijna ongrijpbare figuur. De thematiek van verlies, liefde, en intergenerationele banden heeft een universele aantrekkingskracht die Echlin goed verwerkt in het verhaal en tot leven laat komen.

“Er bestaan in de wereld twee soorten wijsheid. Oordeelwijsheid duldt geen vage grenzen en geen verzachtende omstandigheden. Natuurwijsheid heeft zwart in zijn wit en verandert mee met de dag, het gevoel en de temperatuur. Volgens sommige mensen is het het beste om oordeelwijsheid op jezelf toe te passen en natuurwijsheid op anderen.”

Het boek doet denken aan een mythologisch verhaal of een sprookje, soms hoopvol, soms kwaadaardig. Het verhaal lijkt gebaseerd op verhalen van sterke godinnen, zoals de Soemerische godin Innana en Persephone in het verhaal van Homerus. Beide godinnen die, al dan niet vrijwillig, naar de onderwereld afreizen. Toch ben ik ook zoekende naar de vergelijkingen. Door de vele vergelijkende symboliek ontstaat er een zoektocht naar de uniekheid van het verhaal van de drie vrouwen.
Het verhaal lijkt zich af te spelen in de moderne tijd met moderne muziek. Toch ademt het verhaal ook de tijdloze sfeer waarin magische natuurkrachten en primitieve leefwijzen de overhand hebben. Daar weet Echlin goed mee te spelen in het boek en zet het verhaal ook kracht bij.

Dagmars dochter is een ambitieus boek. Het is een lekker boek om snel te lezen en bij weg te dromen op de poëtische klanken van het verhaal. Maar het kan ook frustrerend zijn om te lezen omdat het verhaal moeilijk naar de oppervlakte komt en lastig te volgen is. Als je zin hebt om je een middag mee te laten drijven op de poëtische klanken van beeldende beschrijvingen dan is dit boek een tip. Als je wil gaan zitten voor een lekker meeslepend verhaal met een krachtige en opbouwende uitwerking dan zou ik dit boek niet aanraden.

Dagmars dochter van Kim Echlin, vertaald door Anneke Goddijn en uitgegeven door De Geus in 2002.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.

---