Lijkententoonstelling

---

Het liefst zou ik sterven in een ruimteschip, dat zich voortbeweegt met de snelheid van het licht.

---

'Lijkententoonstelling' is een nietsontziend boek met lugubere verhalen over leven in en na oorlog. In verschillende choquerende verhalen wordt onze menselijkheid en sterfelijkheid ontleed door Hassim Blasim. Hij beschrijft de waarheid waar we ons het liefst van afkeren, dat wat we niet willen zien. Dit boek uit 2017 wordt met de dag reëler voor een steeds grotere groep mensen op deze wereldbol. Tijd om oogluikend toch de verhalen eens te lezen.

Het is een boek met diverse verhalen. De verhalen lopen over van geweld en de mens wordt teruggebracht naar de meest basale instincten. Direct en zonder omwentelingen en met weinig poëtische kenmerken worden de verhalen verteld.
Gruwelijk, maar ook goed om te lezen over de harde realiteit van oorlog en vluchten. Zoveel mensen met zoveel dromen die niet waargemaakt kunnen worden en hun leven niet zeker zijn op de plek waar ze het liefste willen zijn. Vooral het verhaal ‘de vrachtwagen naar Berlijn’ geeft dit mooi weer. Hoop spreekt uit een verhaal in het donker en verandert in een beestachtige realiteit. De kracht en invloed van verhalen krijgt een gezicht in dit verhaal.
Ook het verhaal waar de titel van het boek van afgeleid is ‘Lijkententoonstelling’ is een afschuwelijk verhaal. Een kunstenaarscollectief gaat aan de slag om lijken om een kunstige wijze tentoon te stellen om ze te laten opvallen in een wereld waar niemand opkijkt van dood op straat. Met trots terroriseren ze de voorbijgangers en slagen ze erin de mensen op straat te laten walgen van de lugubere kunstwerken.
Geplaagd door trauma, herinneringen, waanbeelden, en bovenal angst en eenzaamheid wordt er geprobeerd een leven weer op te bouwen. De oorlog verdwijnt echter niet uit de gedachten en het lijf. “De angst ligt verborgen in de simpelste raadsels die glinsteren in een koude ster in de hemel boven deze stad.” De omgeving is beter, maar het geweld leeft nog altijd voort in de mensen die geconfronteerd zijn met de meest gewelddadige taferelen. Als een ster die je altijd blijft volgen.
Onmenselijk geweld wordt is een alledaags element in de verhalen. De latere verhalen in het boek krijgen een meer verbeeldende schrijfstijl, of begin ik al lezend te ‘wennen’ aan het geweld?

‘Lijkententoonstelling geeft door de verhalen heen een diepgaande analyse van menselijkheid en sterfelijkheid. Ieder verhaal sleept je mee een gruwelijke realiteit in of een mooie droom die zo nu en dan amper van elkaar te onderscheiden zijn. Het is een bizarre wereld waar je al denkend en vrezend in verdwaald. Van keihard realisme in één sprong door naar een idyllische droomwereld. “Ik weet niet of andere mensen ook dagdromen wanneer ze in stilte eten, maar ik weet wel dat er geen speciale tijd is voor dagdromen. Daarin verschillen ze van gewone dromen, die deel uitmaken van een systeem, zij het een ondemocratisch systeem. Dat is een van de kenmerken van de Dagdromenrepubliek.” De vraag is, zou het zo kunnen werken dat je in momenten van diepste wanhoop troost vindt in mooie dromen? Dit is wederom een boek wat mij laat hopen dat de Dagdromenrepubliek een wereld van wonder mag zijn voor de mensen die dit zo hard nodig hebben.

Het is een redelijk basaal en plat boek, de verhalen lopen door elkaar en het taalgebruik is hard, gruwelijk en luguber. Toch zit juist daar de kunstigheid van dit boek. Het poëtische wat Arabische schrijvers in veel gevallen zo ontzettend mooi kunnen, het metaforische verhaal wat door de verhalen heen loopt waarmee ze hun verhalen in een mysterieuze sluier weten te hullen, dat hoef je in dit boek niet te verwachten. Wat dit boek wel kan is de realiteit van verschrikkingen over de bühne brengen.

De verschrikkingen van diverse oorlogen in Irak hebben de schrijver gevormd en hebben dit boek iets ondoorgrondelijk gegeven wat voor iemand die dit niet heeft meegemaakt niet te begrijpen is. Juist daarom is dit een boek wat noodzakelijke literatuur is. We kennen de verhalen van vluchtelingen en de diverse oorlogen, waaronder de oorlogen in Irak vanuit kunst, films en andere boeken. Maar om echt door andere ogen kijken naar de ellende die zich overal afspeelt doet zich niet zo vaak voor. Dit boek geeft deze kans. Onbegrijpelijk, luguber, onsmakelijk en vooral ongemakkelijk, maar wel ongekend belangrijk!

Lijkententoonstelling van Hassan Blasim, vertaald door Djûke Poppinga en Richard van Leeuwen en uitgegeven door Uitgeverij Jurgen Maas in 2017.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.

---