Vol verwondering heb ik ‘De troostelozen’ van Kazuo Ishiguro gelezen. Een boek gevuld met ingetogen, lieflijke en ergerlijke emoties dat mij er helemaal in meesleepte tot het tergend is om te lezen. Maar dat is alleen omdat het zo goed is geschreven. Kazuo Ishiguro publiceert in 1995 het boek De troostelozen en hetzelfde jaar wordt het vertaald door Bartho Kriek uitgebracht in Nederland.

In een niet nader genoemde oude stad in Midden-Europa is een crisis ontstaan. Een evenement moet voor de oplossing zorgen om de vervlogen identiteit van de gemeenschap weer terug te vinden. De bekende pianist Ryder wordt ingevlogen om op donderdagavond tijdens het evenement een memorabel optreden te geven en een toespraak over de crisis. Ryder komt aan in de stad, wordt naar het hotel gebracht, zijn koffers worden naar de kamer gebracht, alles volgens plan.
Vanaf dat moment loopt het uit de hand. Je merkt dat Ryder, ondanks zijn volle programma, geen idee heeft wat hij moet doen. Als hij iets moet doen, ergens naartoe op weg is, dan is er steeds wel iemand die iets van hem vraagt en waarin hij meegaat. Hij mist alle belangrijke afspraken of verschijnt door tijdsgebrek in kamerjas op een gala. Het is constante chaos in zijn hoofd. Hij weet dat hij dingen moet doen en het komt er maar niet van. 
Ondertussen maakt hij kennis met excentrieke figuren in de stad die hem zijn verhaal vertellen, hun problemen met hem delen en hun verzoeken bij hem neerleggen. Terwijl hij door de stad van afspraak naar afspraak struikelt, verdwaalt hij in het labyrint van de stad waardoor een absurdische wereld ontstaat. “En langzamerhand, zou hij gaan berusten in het idee dat hij zijn zoveelste teleurstelling zou beleven, dat er uiteindelijk niets terecht zou komen van ons uitstapje.” De verzoeken worden niet goed ingewilligd en door voortdurende haast, irritatie, miscommunicatie en boosheid is het alles behalve aangenaam en voelt het steeds meer alsof er een communicatieve bom moet barsten.
Terwijl hij zoveel mogelijk verzoeken probeert in te willigen in zijn overvolle programma laat Ryder een spoor van teleurstelling achter. Door het geheel stijgt de verachting van een onaangenaam en zelfingenomen persoon en voor Ryder ontstaat frustratie en medelijden omdat hij geen moment voor zichzelf heeft en alleen maar aan andermans verzoeken voldoet.

Door herinneringen en fantasieën leer je de hoofdpersoon Ryder, de stad en het verhaal na verloop van tijd steeds beter kennen. Het gaat allemaal door elkaar maar komt ook meesterlijk weer bij elkaar. Als een web dat gesponnen wordt waarvan je losse draden ziet en ze een voor een verbonden worden tot een uiteindelijk samenhangend verhaal in een meesterlijk, absurdisch gecreëerde stad, allemaal toewerkend naar het grootse evenement.

De communicatie van de personages in het boek is tenenkrommend. Net als in zijn eerdere boeken speelt in De troostelozen miscommunicatie en het niet uitspreken van emoties een belangrijke rol. Niets wordt daadwerkelijk uitgesproken en de ene aanname na de andere wordt gedaan. Zo communiceren de manager en zijn vrouw met hints. Als zij een bepaalde plaat aan heeft staan als hij thuiskomt of ze is een bepaald boek aan het lezen als hij naar bed gaat, dan geeft ze daarmee hints wat ze leuk vindt. Niets wordt gevraagd. Vanuit de aannames ontstaat veel miscommunicatie en wordt wat anderen denken en doen volledig geïnterpreteerd naar eigen ideeën.

“Het is te laat. Er is geen redden meer aan. Waarom niet accepteren dat we een doodgewone kille, troosteloze stad zijn? Dat hebben andere steden ook gedaan. Dan roeien we tenminste niet meer tegen de stroom op.”

Ishiguro weet als geen ander echter het personage van Ryder langzaamaan op te bouwen. Door alle verwarring, de mist in zijn hoofd en alle gebeurtenissen waar hij per ongeluk instruikelt, leren we hem steeds beter kennen. De door cultuur geobsedeerde inwoners van de stad zijn gedetailleerd en uitstekend opgebouwd gedurende het boek. In de lange verhalen die ogenschijnlijk nergens over gaan ontstaat een steeds completer beeld van deze personages.

Het boek is doordrenkt met surrealistische elementen; het vervaagt voortdurend de grens tussen realiteit en droom. Ishiguro speelt in het boek met ruimte en tijd, fantasie en werkelijkheid. Een krachtige schrijfstijl die de emoties van de personage weerspiegelt. De verwarring en het gevoel van desoriëntatie dat je tijdens het lezen ervaart, komt overeen met de interne chaos van de personages. Dit geeft het boek een bijna hypnotische kwaliteit; het is alsof je gevangen zit in een koortsdroom waaruit je niet kunt ontsnappen, zelfs als je dat zou willen.

Ishiguro's kracht ligt in zijn vermogen om emoties die vaak onder de oppervlakte blijven, te ontleden en te verbeelden. En waar het boek daadwerkelijk over gaat? Daar wordt over gespeculeerd in verschillende reviews. Is het vervreemding in de samenleving, het hebben van vrije wil en verzanden in een wereld waar je geleefd wordt, beperkte vrijheid of een verlangen naar verbinding? Misschien allemaal wel.
In ieder geval ontstaat in deze bijna kafkaëske verwarrende verhaallijn een zoektocht naar de identiteit van personen en van een gemeenschap. Volgens mij is het niet grip kunnen krijgen op het verhaal en de personages een fantastisch voorbeeld van thematiek die Ishiguro hier heel mooi terug weet te brengen. Vanuit aannames kleuren we net als de personages veel in en zijn we aan het zoeken naar de haakjes die ons meer duidelijkheid geven om het in een vakje te plaatsen en weer verder te gaan. En dat is een van de meest mooie punten die Ishiguro volgens mij duidelijk heeft weten te maken.
Op veel momenten deed dit boek mij denken aan Ishiguro’s eerder uitgegeven boek ‘De rest van de dag’ waarin een butler langzaam aan zijn eigen identiteit ontdekt en twijfelt aan zijn levenswerk. Ook daarin is de hoofdpersoon op zoek naar een identiteit wat ook in dit boek lijkt te spelen. Wat De troostelozen uniek maakt, is dat het als lezer net zo verwarrend is als de hoofdpersoon zelf.

Dat neemt niet weg dat ik op sommige momenten niets liever wil dan het boek wegleggen om aan het benauwende verhaal te ontsnappen. Weer een lang verhaal van iemand wat nergens over gaat en de grootste irritatie ontstaat bij mij als Ryder er serieus op ingaat. Ik voel de haast van het onafgemaakte en rommelige programma en de verwarring die ontstaat. En dan komt Ryder met de gedachte: “Inderdaad, wat had het voor zin om je zo’n zorgen te maken? Het was van het grootste belang om je af en toe totaal te ontspannen en je te vermaken.”

Het lezen van De Troostelozen kan soms voelen als ploeteren door een droom waaruit je niet kunt ontwaken. De frustratie komt niet alleen voort uit de verwarring van het verhaal, maar ook uit de manier waarop de personages zich vastklampen aan hun verlangens en dromen, zelfs als deze onbereikbaar blijken. Maar deze tergende kwaliteit is juist wat het boek zo onvergetelijk maakt. De subtiele emotie die voortdurend terugkomt bij zowel personages als bij mij als lezer maakt dit een ongekend meesterwerk en laten je als lezer niet meer los!

De troostelozen van Kazuo Ishiguro, vertaald door Bartho Kriek en uitgegeven door Atlas Contact in 1995.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.

Het is het derde boek dat Kazuo Ishiguro heeft geschreven en het tweede boek van hem waar ik over schrijf op De Letterfretter. Ishiguro is geboren in Japan, maar ‘De rest van de dag’ speelt zich af in Engeland waar Ishiguro vanaf zijn vijfde woonde. Het boek is uitgebracht in 1989 en verkent de wereld door de ogen van Stevens, een Engelse butler. Ishiguro heeft met dit boek de Booker Prize gewonnen en terecht. Het is een intiem en ingetogen portret van de gedachtengang en oneindige dienstbaarheid van de Engelse butler.

Engeland, 1956, het huis waar de butler Stevens werkt is zojuist opgekocht door een Amerikaan. Het is wennen met de nieuwe eigenaar. Het meeste personeel is weg, de grote en aanzienlijke feesten en partijen zijn verleden tijd en het is hard werken om alles in het huis op orde te houden met het personeel wat over is gebleven. Dan doet de Amerikaan het bizarre voorstel aan Stevens om een paar dagen vakantie te nemen.
Hij besluit gebruik te maken van het vakantieaanbod en tijdens zijn eerste vakantie een roadtrip te maken om Miss Kenton, een voormalig huishoudster in het huis, op te zoeken. Hij had een brief van haar gekregen en als hij zo tussen de regels doorleest zou zij misschien wel weer in dienst willen bij Darlington Hall. Werk en plezier gecombineerd.
Tijdens zijn korte vakantie volgen we zijn reisverslag. Hij memoreert en reflecteert op zijn tijd als butler, voornamelijk zijn diensttijd bij Lord Darlington.
Tijdens zijn roadtrip ontdekt hij de vrijheid en al vragend ontstaat er een beschouwing op waardigheid, dienstbaarheid, trouw, liefde en identiteit. Als oneindig toegewijde butler stelt hij zichzelf bijvoorbeeld de vraag of zijn werk waarde heeft gehad. “Wij koesterden allemaal de wens om onze eigen bescheiden bijdrage te leveren aan de totstandkoming van een betere wereld en we beseften dat dat in beroepsmatig opzicht het beste gebeuren kon door de grote heren van onze tijd te dienen in wier handen het lot van de beschaafde wereld lag.” Het werk en de impact van Lord Darlington in het tussenoorlogse Europa maken deze vraag een stuk moeilijker om te beantwoorden.
En niet alleen dat is een moeilijke vraag waar Stevens over mijmert tijdens zijn reis. Een tweede hartverscheurende vraag die hij zichzelf stelt is of een echt waardige butler nog verantwoordelijkheid heeft over zijn eigen leven? “Zijn lordschap was een moedig man. Hij koos een bepaalde richting in het leven, en die bleek verkeerd te zijn, maar goed, hij kan tenminste zeggen dat hij haar zelf had gekozen. Wat mezelf betreft kan ik zelfs dat niet eens zeggen. Ik vertrouwde namelijk op hem. Ik vertrouwde op de wijsheid van zijn lordschap. Al die jaren dat ik hem gediend heb, vertrouwde ik erop dat hij bezig was met iets dat de moeite waard was. Ik kan niet eens zeggen dat ik zelf voor mijn fouten verantwoordelijk ben.”

Stevens’ onvoorwaardelijke loyaliteit aan Lord Darlington, die hij als een grote man ziet, wordt langzaam ontrafeld. De vragen die plichtsgetrouwe Stevens zichzelf stelt worden steeds serieuzer en ethischer. De dubieuze politieke activiteiten van Lord Darlington en Stevens' blinde toewijding en vertrouwen in zijn Lord leiden tot een kritische blik op de grenzen van plicht en de prijs van de trouw.
Met de komst van de Amerikaanse eigenaar van Darlington Hall verandert er voor Stevens veel, meer dan alleen zijn activiteiten en het aantal mensen dat hij aanstuurt. Voor het eerst wordt van hem gevraagd zijn werk los te laten. Hij krijgt daarmee tijd zijn eigen identiteit te onderzoeken die na al die jaren zo vergroeid is met zijn beroep als butler. Geen mens, maar butler.
Een aandoenlijk element in de verdere ontdekkingstocht van Stevens is zijn oefening met de vaardigheid van het schertsen. Op geheel passende wijze oefent Stevens hiermee als zijnde het een cursus met een eindtentamen. Hij besluit dit serieus aan te pakken omdat hij het ook als reden ziet waardoor mensen gemakkelijk hartelijk contact en verbinding maken.

We maken kennis met een thema wat in veel van Ishiguro’s boeken terugkomt, namelijk het wegkijken; iemand die alle beslissingen uit de weg gaat en op een bepaalde manier zijn eigen menselijkheid omzeilt. “Fundamenteler is dat een butler die altijd maar zijn eigen ‘uitgesproken mening’ over de zaken van zijn werkgever onder woorden probeert te brengen, over het algemeen die ene eigenschap zal missen die onontbeerlijk is voor alle goede bedienden, namelijk: trouw.”
Wat hier ook terugkomt in dit boek is de impact van oorlog op hoe we mensen om ons heen zien. De polarisering, het horen bij de goede kant, die plots slechte kant wordt en andersom is ook een thema dat we teruglezen in ‘Een kunstenaar van het vlietende leven’. Het aanzien van mensen voor de oorlog en de schande die ze na de oorlog treft komt ook in dit boek van Ishiguro terug. Het verontschuldigende in zijn personages is ontroerend en maakt deze boeken tot op heden essentiële literatuur om te lezen. Het is een thema dat helaas niet vergaat.

En waarom dan ‘De rest van de dag’? Eenmaal aangekomen op bestemming ontmoet Stevens een andere butler die geroken heeft aan de vrijheid en nu met pensioen is. Stevens vader heeft tot zijn dood gewerkt en als zoon treedt hij in zijn vaders voetsporen. De conclusie van de butler die Stevens ontmoet is dat pensioen de beste tijd van je leven is en de avond de beste tijd van de dag.
Stevens kijkt vooruit naar zijn eigen leven. Wat rest er nog?

“Misschien steekt er dus een waarheid in wat hij me aanraadde, namelijk dat ik me niet zoveel met het verleden bezig moet houden, dat ik moet proberen me positiever op te stellen en het beste maken van wat me nog van mijn dag rest.”

De schrijfstijl van Ishiguro is ingetogen, doordacht en precies, passend bij de stem van Stevens. Ishiguro weet de emoties en diepe intieme gedachten van zijn personages heel subtiel te onthullen door voornamelijk dat wat niet gezegd wordt. De wisselingen tussen heden en verleden lopen soepel door het boek heen en versterken het melancholische en introspectieve in het boek.
Stevens spreekt weinig uit en stapt snel over zijn eigen emoties heen, pakt geen enkele ruimte, alles om maar dienstbaar te kunnen zijn. Hij zet zijn eigen gedachtes op de achtergrond en vertrekt liever in stilte om vervolgens te bedenken wat hij had kunnen of moeten doen dan op het juiste moment te reageren. Ik vind het een van de meest verwarrende elementen in het boek. Aan de ene kant irriteert het mij om het zo te lezen en tegelijkertijd ontroert het mij ook. Ik zou hem zo graag meer vrijheid gunnen.

Stevens is een meesterlijk gecreëerd personage wiens innerlijke wereld langzaam en pijnlijk bloot komt te liggen door het verhaal heen. Zijn voorzichtige en geleidelijke realisatie van de gevolgen van zijn levenskeuzes is aangrijpend. Als advies geeft Stevens aan Miss Kenton: “U moet het geluk waar u recht op heeft echt niet meer door allerlei dwaze gedachten laten bederven.”
Hij kan het advies net zo goed zelf ter harte nemen en misschien wij allemaal wel.

De butler is een essentieel symbool van de Britse cultuur. Toen ik dit boek pakte van Ishiguro had ik ontzettend veel zin om in de karakteristieke literatuur van Japan weg te zinken. Het was even wennen om de Britse butler met zijn formele taalgebruik daar tegen te komen.
Toch is het ook geen verassing. Ishiguro heeft zijn roots liggen in Japan, maar heeft daar maar een paar jaar gewoond. In thematiek en reflectie blijft het Japanse element terugkomen, in het verhaal staat echter een van de meest essentiële symbolen van de Britse cultuur centraal. Het is een samenkomen van twee werelden. Het is een boek van Ishiguro dat hem zit als gegoten en wat niemand anders op deze manier had kunnen schrijven.

‘De rest van de dag’ is een ingetogen en diepzinnige verkenning van dienstbaarheid, waardigheid en grootsheid door de ogen van Stevens. Het onderzoekt thema's als waardigheid, loyaliteit, identiteit en onuitgesproken liefde. Maar ook de keerzijde van de dienstbaarheid, loyaliteit en het gecontroleerde wordt niet geschuwd door Ishiguro. In de vorm van universele vragen over deze onderwerpen ontvouwt Stevens zich tot een mensgeworden beschouwing op de ware aard van grootheid en de complexiteit van menselijke relaties.

De rest van de dag van Kazuo Ishiguro, vertaald door Bartho Kriek en uitgegeven door Atlas in 1989.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.

‘Een kunstenaar van het vlietende leven’ is een wonderbaarlijke en intrigerende roman geschreven door Kazuo Ishiguro en gepubliceerd in 1986. Het is een van de boeken die dit jaar op mijn lijstje staat. Ik wil in 2024 graag alle boeken van Kazuo Ishiguro lezen en dan van zijn eerste werk tot de laatste. ‘Een kunstenaar van het vlietende leven’ is het tweede boek dat Kazuo Ishiguro heeft geschreven. Na de eerste wist ik even niet zo goed wat ik moest denken, maar na deze tweede roman van hem ben ik fan!

Ishiguro heeft een poëtische schrijfstijl die zich kenmerkt door de voornamelijk krachtige emotionele stijl. Als geen ander weet hij in ‘Een kunstenaar van het vlietende leven’ het leven van diverse personages te schetsen tegen de maatschappelijke ontwikkelingen van het nog kinderlijke Japan in die tijd. De verdeeldheid en verbinding na de oorlog, van polarisering tot inzien van fouten en vergeving.

We volgen een schilder die zeer productief was tijdens het Japanse keizerrijk en met zijn kunst ook invloed heeft gehad tijdens de oorlog. In de naoorlogse periode vertelt over zijn leven zonder het schilderen. Hij kijkt terug op zijn werk van voor de oorlog, zijn impact in de oorlog door zijn kunst en de impact die het verleden en heden op de toekomst van zijn familie en leven heeft. Het verhaal speelt zich af van 1948-1950. De zorg voor zijn dochters, de meningen en ideeën die niet uitgesproken worden, maar wel doorklinken door het verhaal, het land in wederopbouw en de leermeester en leerling relatie lopen als diverse rode draden door het verhaal. Hiertoe verhoudt de kunstenaar zich en hierop reflecteert hij vervuld van emotie en een gevoel wat hij weet over te dragen.
Hij blikt terug op zijn leven door de lessen die hij zijn leerlingen heeft gegeven en het bruisende leven in een van de kunstenaarswijken. Ook reflecteert hij op zijn tijd bij zijn leermeester. De blijvende impact die een relatie tussen leermeester en leerling heeft op beide levens is ongekend en is vormend. In het boek komt onder andere terug hoe de leerling en de leermeester zich tot elkaar verhouden en volgen we het proces van volwassen worden en het ontstijgen van de leermeester. Uiteindelijk kiest een leerling een eigen rol en stijl en breekt daarmee langzaam los van de leermeester. Het tekent een waardevolle en intrigerende relatie in de voortgang van het leven.
Dit alles wordt beschreven tegen de maatschappelijke ontwikkelingen van Japan in die tijd. Het naoorlogse Japan krijgt steeds meer Westerse invloeden en de jonge generatie omarmt dit snel. Maar ook de oude Japanse gewoonten en waarden zijn nog altijd bepalend in het land. Dit alles samen met het beeld wat de jonge generatie heeft van de oudere generatie ten tijden van de oorlog en vooral ook in de nasleep, is fenomenaal beschreven door Ishiguro.

Het boek is een fantastische reflectie op een land na een oorlog waar nog altijd polarisering bestaat. Ondanks de eenheid die weer in een land ontstaat na oorlog, blijft altijd de dader en slachtoffer dynamiek bestaan. Families die verscheurd zijn. Het gevoel van schuld voor acties waar je op dat moment van overtuigd was dat het de juiste waren, is voortdurend. Het is slepend en blijft leven in de harten van de personages. De schilder die we volgen in het boek vindt zijn eigen weg in dit doolhof van meningen en uitingen van polarisering en weet zich hierin staande te houden.

En niet alleen een naoorlogse maatschappij heeft impact op het leven van een oudere generatie. Ook de dromen en hoop van de jonge generatie die het overnemen en schoon schip maken met alles wat opgebouwd is door de eigen generatie, komt subliem naar voren. De bedeesde en respectvolle stem van de oudere generatie die opklinkt, die boos is en verdrietig en uiteindelijk probeert vrede te vinden in de nieuwe fase van het leven. Tijdens het lezen van het boek, voel je het.

De poëtische bewoordingen waarin de kunstenaars het met elkaar hebben over Japan is vertederend. “Ons land is als een kleine jongen die leert lopen en rennen.” Het land wordt vaker vergeleken met een kind en staat in het naoorlogse landschap ook in de kinderschoenen. Japan wordt opnieuw gedefinieerd en in deze tijd mogen wij in het boek een kijkje nemen.

In de beschouwing op leven, land, kunst en meesterschap ontstaat een wijsheid die alleen door jarenlange ervaring kan ontstaan. “Het is misschien niet altijd gemakkelijk, maar men kan er slechts bevrediging en waardigheid mee winnen als men in het reine tracht te komen met de fouten die men in de loop van zijn leven heeft begaan.” Hoe bijzonder is het dat Ishiguro dit al weet te schrijven op slechts 32-jarige leeftijd.

Dit boek geeft ons een inkijkje in het kunstenaarsleven, het vlietende kunstenaarsleven in de sobere maatschappij van Japan in tijden van rijkdom, van oorlog en van wederopbouw. En de beschouwing op het leven, het land, de maatschappij en de rol van eenieder daarin. Je voelt het boek en het heeft een diepgaande impact op mijn beeld van het leven en een land. En zoals we allemaal wel eens zullen ervaren, zo sluit ook dit boek. “We hadden de pech dat we gewone mannetjes waren in zulke belangrijke tijden”

Een kunstenaar van het vlietende leven van Kazuo Ishiguro, vertaald door C.A.G. van den Broek en uitgegeven door De Arbeiderspers.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.

Ik ben dol op Japanse literatuur en Murakami is daarbij wel een van mijn favorieten. Zijn boeken zijn licht en zwaar tegelijk. Ze lezen heerlijk en laten een alledaagse magische realiteit zien van een leven in Japan doorspekt van mysterie. Veel van zijn boeken zijn een ontdekkingstocht naar de complexiteit van relaties tussen mensen en hoe we ons daar als individu staande in houden. Zo ook in het boek Spoetnikliefde, gepubliceerd in 1998.

De boeken van Murakami vind ik heerlijk om te lezen. Het zijn boeken waar ik me helemaal in kan verliezen en die ik niet meer weg kan leggen. Vandaar dat ik een hele stapel van zijn boeken in de kast heb liggen. Ieder jaar zoek ik er vier of vijf uit die ik dat jaar ga lezen. En voor 2024 staat onder andere Spoetnikliefde in de selectie. Het is een van de dunnere boeken van Murakami, maar daarmee doet het zeker niet onder voor de andere boeken in het oeuvre van Murakami.

Vanaf het begin wordt ik meegezogen in het verhaal. Balancerend tussen realiteit en droom, verlangen en werkelijkheid. Het verhaal heeft een vleugje mystiek en is zo nu en dan ontzettend verwarrends, maar het heeft ook iets volledig omarmends, liefdevols en gemoedelijks. Het is als een kijkje in je eigen ziel.

“Wat kun je soms toch ontzettend aardig zijn. Als Kerstmis en de zomervakantie en een pasgeboren puppy bij elkaar.” Zo beschrijft Sumire haar beste vriend K. Door die ontzettend aardige ogen mogen wij het verhaal lezen.
Onderwijzer K. vertelt over zijn goede vriendin Sumire die alles aan de kant heeft gezet om schrijver te worden, haar grote liefde in het leven. Ze hebben een balans gevonden in hun vriendschap en samen scherpen ze elkaars gedachten aan en verrijken deze. Zij vraagt en hij geeft een duidelijke en rustige uitleg terug. “Ik zag zelf ook wel in dat ik, als ik altijd over alles in mijn eentje nadacht, uiteindelijk alleen nog maar op mijn eigen manier kon denken.”
Dan komt Sumire Mioe tegen en wordt op slag verliefd, een getrouwde vrouw. Alles wijkt en Sumire wordt meegezogen in de wervelwind van de liefde voor deze vrouw. Zelfs het schrijven zet ze op een laag pitje om voor Mioe te gaan werken. Ze draagt andere kleding, verhuist en ontdekt een hele nieuwe wereld waar ze misschien ook wel in zou kunnen passen. In dit alles is ze zoekende naar zichzelf, voortdurend in de spagaat tussen haar vroegere zelf en haar leven nu met Mioe, de liefde voor het schrijven en de liefde voor deze intrigerende vrouw.
Ze gaat op reis met Mioe, ze trekken samen door Europa om de wijnhandel uit te breiden en de schrijver blijft alleen achter. Hij reflecteert op hoe het is zonder Sumire, hoe ze elkaar hebben ontmoet en hoe hun vriendschap uitgegroeid is tot wat het nu is. Hij mist de nachtelijke telefoontjes en de gesprekken. Zijn onbeantwoorde liefde voor haar schijnt door de woorden heen en zijn gemis is groot. Het conflict tussen het alledaagse leven en zijn liefde voor Sumire grijpen ook hem aan, wie is hij zonder Sumire?
Op een dag krijgt hij een lange brief van Sumire waarin ze beschrijft hoe ze ook het conflict in zichzelf voelt tijdens de reis, maar ondertussen ook intens geniet van alles om haar heen en natuurlijk haar hevige liefde voor Mioe.
Dan wordt hij ineens gebeld, net zoals Sumire hem altijd belde, midden in de nacht. Hoopvol neemt hij op. Hij hoort de stem van Mioe, Sumire is verdwenen, het lijkt wel alsof ze in rook is opgegaan. Hij vliegt naar Griekenland en brengt daar een week door terwijl hij Sumire zoekt, ontdekt waar ze de afgelopen weken mee bezig is geweest, dat ze het schrijven weer heeft opgepakt en over de ontwikkelingen tussen Mioe en Sumire. Met een groot gemis keert hij weer terug naar huis, naar Japan terug, Sumire blijkt niet te vinden.
De eenzaamheid overvalt hem en het samenzijn, zijn gedachten kunnen delen met Sumire, mist hij. Zijn dagelijkse leven versobert verder. Er ontbreekt een stuk van hem, alsof alle kleur is verdwenen.

Het boek leest licht als een veertje. Complexe en onbeantwoorde liefdesrelaties balanceren tussen hoop en werkelijkheid waarin je gedurende het verhaal het onderscheid tussen droom en realiteit steeds meer begint te verliezen. Door de gedachten en mijmeringen van verteller K. ontdek je een doelloos ronddolen van de personages door het boek heen. Ieder met zijn of haar eigen zoektocht en verlangens.
De surrealistische schrijfstijl van Murakami geeft een aardend en ruimtelijk gevoel door het gehele boek heen vervuld met compassie en hoop. De innemende verteller is een man met alle twijfels en gedachten die je maar kan hebben. Alleen, zwevend tussen eenzaamheid en verbinding, en met gemak kijkend naar het leven en de liefde, ontwikkelt zich door zijn ogen een verhaal van de relatie tussen hem, Sumire en Mioe.

Alle drie op zoek naar iets, een reis door het leven met ook alle drie een onbeantwoorde of zelfs kapotte liefde die uiteindelijk leid tot eenzaamheid. Liefde die op gaat in de ruimte, een gevoelde en bekende liefde die onbeantwoord blijft.

Ook in dit boek van Murakami zien we de eenzaamheid en vervreemding van zijn personages in de vluchtige realiteit van Japan. We maken kennis met een relaxte maar ook onzekere verteller, die ons timide deel maakt van zijn dagelijkse beslommeringen en mijmeringen. Dat alles tegen een achtergrond van de politieke en economische onrust of onrust in de mens zelf. En daarmee heeft ook dit boek in slechts 200 pagina’s het magische realisme van Murakami op zeer kunstige wijze tot leven weten te breng.

“Hoe diep en fataal we ook verloren zijn, al worden ons nog zulke dierbare dingen uit handen gegrist, ook al zijn we op ons ene laagje huid na een volledig ander mens geworden, we zijn toch in staat om zwijgend door te leven.”

Deze quote duidt het gevoel van het boek Spoetnikliefde voor mij het beste. Ik bleef achter alsof ook mijn enige optie nog was om zwijgend door te leven. Het boek greep mij aan en eenmaal opgestaan van mijn leesplekje ontdekte ik de mooie en felle kleuren in mijn eigen leven. Vol verlangen en hoop.

Spoetnikliefde van Haruki Murakami, vertaald door Elbrich Fennema en uitgegeven door Atlas Contact. 

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.