Neerslag van een huwelijk

---

Heb ik hoop? Ik wens het, misschien is die wens de laatste vorm van hoop.

---

Mensje van Keulen geeft ons een intiem en diepgaand kijkje in haar persoonlijke leven met haar dagboeken. ‘Neerslag van een huwelijk: Dagboeken 1977-1979’ onderzoekt liefde, een huwelijk vol ontrouw in de jaren 70, een enkelzijdige kinderwens en de balans met het schrijverschap op een openhartige en soms ook schokkende wijze. Het boek is een verzameling van dagboekfragmenten die je als lezer meenemen in het kunstcircuit van Amsterdam van de jaren 70, haar schrijverschap en de alledaagse uitdagingen die van Keulen tegenkomt.

Haar dagboeken zijn verwoede persoonlijke notities vermengd met reflectieve momenten in een wirwar aan emoties. Het boek geeft een krachtig portret van haar leven waarin ze balanceert tussen haar carrière, haar persoonlijke relaties en haar eigen innerlijke wereld. Een van de zaken waar van Keulen steeds weer tegenaan loopt is het vinden van een balans tussen de creativiteit en de dagelijkse verplichtingen.
Ze beschrijft haar worstelingen met het schrijven, waarbij ze de inspiratie soms moeilijk weet te vinden tussen alle andere taken en perikelen in en buiten huis. “Wat krijg ik een zin om te werken, hard te werken, zonder wat voor gedoe dan ook om me heen. Waarom is de muze niet gewillig en de fles des te meer.” Balans, of een gebrek daaraan, is herkenbaar en haar fragmenten geven een mooi beeld van het leven als schrijfster.
Naast het leven als schrijfster is ook het huwelijk zelf een onderwerp, zoals de titel al doet vermoeden. Ze onderzoekt de kleine en grote momenten die samen de 'neerslag' van haar huwelijk vormen. De vrije ideeën ten tijde van de jaren 70 doen het jarenlange huwelijk niet goed. “Het bestaan is door dat zogenaamd vrije bestaan meer een vrije val.” Na een intense en langdurige verbinding met haar man lijkt een afscheid onvermijdelijk. Ze neemt ons mee in haar relatie, inclusief de hardnekkige en intense conflicten, de momenten van intimiteit en de voortdurende onderhandelingen die deel uitmaken van deze langdurige verbinding.

Ze schrijft direct en ongefilterd. De dagboeken geven een rauwe en ongepolijste blik op haar gedachten en gevoelens. Deze stijl maakt het boek bijzonder authentiek en toegankelijk, alsof je als lezer rechtstreeks in haar hoofd mag kijken. Van Keulen schuwt niet om haar kwetsbaarheden te tonen, wat resulteert in een eerlijk en vaak ontroerend portret van een vrouw die vecht voor haar huwelijk, haar kunst en haar eigen gezondheid en verlangens. Deze eerlijkheid is verfrissend en geeft je het gevoel er zelf middenin te zitten.

Een van de meest intrigerende aspecten van de dagboeken is de manier waarop ze reflecteert op haar eigen werk en haar plaats binnen de literaire wereld. Ze beschrijft de ups en downs van het schrijverschap en is heel open over haar eigen twijfels over haar capaciteiten als schrijver. “Ik moet zien te werken, ik wil zo graag kunnen werken. Denk vaker dat ik er niets van kan.”

De dagboeken zijn mooi, ergerlijk, verdrietig en hoopvol om te lezen. Het verdriet en de frustratie die ze ervaart in haar huwelijk, evenals de momenten van vreugde en verbondenheid, legt ze met een scherpe pen vast. Het is een tergend langzaam en lang loslaten. Tijdens het lezen wil ik schreeuwen: 'Ga weg bij die rotzak!' Ondertussen word ik zelf bijna weer verleid terug te rennen. Het hele boek dein ik mee op de golven van de relatie. “Ik zei dat ik hem nooit weer wou zien. Ik zei dat ik tot aan mijn graf van hem zou houden.” Het is een emotionele achtbaan die ook lang blijft hangen nadat ik de laatste pagina heb omgeslagen.

Ze schrijft het rauw en echt op in een heerlijk leesbare stijl. De fragmentarische aard van het dagboek leiden soms wel tot een moeilijker te volgen verhaal. Ik ben niet thuis in het artistiek Amsterdam van de jaren 70 en de vele namen en afkortingen van de namen zijn daarmee wat verwarrend.

Toch is het een prachtig boek vol signalen van een pijnlijk en evident afscheid. Als klittenband dat heel langzaam van elkaar af wordt getrokken. Ieder stukje loslaten doet immens veel pijn. Langzaam ontstaat er steeds meer irritatie, een ‘klaar zijn met’, distantiëren en er gewoon niets meer om geven. Onverschilligheid die in langzame traptreden wordt opgebouwd als oneindige stappen voor en achteruit van een pijnlijk loslaten van diegene waar je ontiegelijk veel van houdt. Ze zeggen dat de pleister er in één keer aftrekken het beste is, maar wat als dat gewoon niet gaat?

Haar openheid maakt haar soms afschuwelijk en meestal intens mooi menselijk. Het is een waardevol en indrukwekkend boek dat een diepgaand inzicht biedt in het persoonlijke en professionele leven van Mensje van Keulen. “Kan verdriet toenemen? Is de gemoedstoestand op een gegeven moment aan zijn grenzen? Of is het een herhaling van een wond die telkens weer openrijt?” Het boek toont haar ongeëvenaarde vermogen om menselijke emoties en relaties te verkennen, nu niet door fictieve personages, maar door haar eigen ervaringen en reflecties.
Neerslag van een huwelijk is niet alleen een belangrijke toevoeging aan het oeuvre van van Keulen, maar ook een waardevol document van het creatieve en persoonlijke leven in de late jaren zeventig. Zelf heeft ze bij de VPRO nog een toelichting gegeven op het boek in een interview bij VPRO boeken met Carolina Lo Galbo.

Van Keulen weet met haar dagboeken mensen te raken. Haar openheid en eerlijkheid over de mooie en minder mooie kanten van het schrijverschap en haar relatie geven een blik in uitdagingen die voor vele herkenbaar zijn. Waarschijnlijk niet in dezelfde context, maar ze bespreekt hele menselijke thema’s met een dosis wanhoop, maar ook ook ontstaan er langzaam vleugjes hoop. “Maar de momenten van een ongelooflijke nieuwsgierigheid en mijmeren over een toekomst die beter, sterker zal zijn dan de tijd die achter me ligt, nemen toe.” Door de emoties, gevoeligheid en eerlijkheid wordt je meegesleurd in het verhaal en laat het je tot lang na de laatste bladzijde niet meer los. Een absolute aanrader!

Neerslag van een huwelijk: Dagboeken 1977-1979 van Mensje van Keulen, uitgegeven door Atlas Contact in 2018.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link.

---