Ruimte liefde

---

Ik ben dol op Japanse literatuur en Murakami is daarbij wel een van mijn favorieten. Zijn boeken zijn licht en zwaar tegelijk. Ze lezen heerlijk en laten een alledaagse magische realiteit zien van een leven in Japan doorspekt van mysterie. Veel van zijn boeken zijn een ontdekkingstocht naar de complexiteit van relaties tussen mensen en hoe we ons daar als individu staande in houden. Zo ook in het boek Spoetnikliefde, gepubliceerd in 1998.

De boeken van Murakami vind ik heerlijk om te lezen. Het zijn boeken waar ik me helemaal in kan verliezen en die ik niet meer weg kan leggen. Vandaar dat ik een hele stapel van zijn boeken in de kast heb liggen. Ieder jaar zoek ik er vier of vijf uit die ik dat jaar ga lezen. En voor 2024 staat onder andere Spoetnikliefde in de selectie. Het is een van de dunnere boeken van Murakami, maar daarmee doet het zeker niet onder voor de andere boeken in het oeuvre van Murakami.

Vanaf het begin wordt ik meegezogen in het verhaal. Balancerend tussen realiteit en droom, verlangen en werkelijkheid. Het verhaal heeft een vleugje mystiek en is zo nu en dan ontzettend verwarrends, maar het heeft ook iets volledig omarmends, liefdevols en gemoedelijks. Het is als een kijkje in je eigen ziel.

“Wat kun je soms toch ontzettend aardig zijn. Als Kerstmis en de zomervakantie en een pasgeboren puppy bij elkaar.” Zo beschrijft Sumire haar beste vriend K. Door die ontzettend aardige ogen mogen wij het verhaal lezen.
Onderwijzer K. vertelt over zijn goede vriendin Sumire die alles aan de kant heeft gezet om schrijver te worden, haar grote liefde in het leven. Ze hebben een balans gevonden in hun vriendschap en samen scherpen ze elkaars gedachten aan en verrijken deze. Zij vraagt en hij geeft een duidelijke en rustige uitleg terug. “Ik zag zelf ook wel in dat ik, als ik altijd over alles in mijn eentje nadacht, uiteindelijk alleen nog maar op mijn eigen manier kon denken.”
Dan komt Sumire Mioe tegen en wordt op slag verliefd, een getrouwde vrouw. Alles wijkt en Sumire wordt meegezogen in de wervelwind van de liefde voor deze vrouw. Zelfs het schrijven zet ze op een laag pitje om voor Mioe te gaan werken. Ze draagt andere kleding, verhuist en ontdekt een hele nieuwe wereld waar ze misschien ook wel in zou kunnen passen. In dit alles is ze zoekende naar zichzelf, voortdurend in de spagaat tussen haar vroegere zelf en haar leven nu met Mioe, de liefde voor het schrijven en de liefde voor deze intrigerende vrouw.
Ze gaat op reis met Mioe, ze trekken samen door Europa om de wijnhandel uit te breiden en de schrijver blijft alleen achter. Hij reflecteert op hoe het is zonder Sumire, hoe ze elkaar hebben ontmoet en hoe hun vriendschap uitgegroeid is tot wat het nu is. Hij mist de nachtelijke telefoontjes en de gesprekken. Zijn onbeantwoorde liefde voor haar schijnt door de woorden heen en zijn gemis is groot. Het conflict tussen het alledaagse leven en zijn liefde voor Sumire grijpen ook hem aan, wie is hij zonder Sumire?
Op een dag krijgt hij een lange brief van Sumire waarin ze beschrijft hoe ze ook het conflict in zichzelf voelt tijdens de reis, maar ondertussen ook intens geniet van alles om haar heen en natuurlijk haar hevige liefde voor Mioe.
Dan wordt hij ineens gebeld, net zoals Sumire hem altijd belde, midden in de nacht. Hoopvol neemt hij op. Hij hoort de stem van Mioe, Sumire is verdwenen, het lijkt wel alsof ze in rook is opgegaan. Hij vliegt naar Griekenland en brengt daar een week door terwijl hij Sumire zoekt, ontdekt waar ze de afgelopen weken mee bezig is geweest, dat ze het schrijven weer heeft opgepakt en over de ontwikkelingen tussen Mioe en Sumire. Met een groot gemis keert hij weer terug naar huis, naar Japan terug, Sumire blijkt niet te vinden.
De eenzaamheid overvalt hem en het samenzijn, zijn gedachten kunnen delen met Sumire, mist hij. Zijn dagelijkse leven versobert verder. Er ontbreekt een stuk van hem, alsof alle kleur is verdwenen.

Het boek leest licht als een veertje. Complexe en onbeantwoorde liefdesrelaties balanceren tussen hoop en werkelijkheid waarin je gedurende het verhaal het onderscheid tussen droom en realiteit steeds meer begint te verliezen. Door de gedachten en mijmeringen van verteller K. ontdek je een doelloos ronddolen van de personages door het boek heen. Ieder met zijn of haar eigen zoektocht en verlangens.
De surrealistische schrijfstijl van Murakami geeft een aardend en ruimtelijk gevoel door het gehele boek heen vervuld met compassie en hoop. De innemende verteller is een man met alle twijfels en gedachten die je maar kan hebben. Alleen, zwevend tussen eenzaamheid en verbinding, en met gemak kijkend naar het leven en de liefde, ontwikkelt zich door zijn ogen een verhaal van de relatie tussen hem, Sumire en Mioe.

Alle drie op zoek naar iets, een reis door het leven met ook alle drie een onbeantwoorde of zelfs kapotte liefde die uiteindelijk leid tot eenzaamheid. Liefde die op gaat in de ruimte, een gevoelde en bekende liefde die onbeantwoord blijft.

Ook in dit boek van Murakami zien we de eenzaamheid en vervreemding van zijn personages in de vluchtige realiteit van Japan. We maken kennis met een relaxte maar ook onzekere verteller, die ons timide deel maakt van zijn dagelijkse beslommeringen en mijmeringen. Dat alles tegen een achtergrond van de politieke en economische onrust of onrust in de mens zelf. En daarmee heeft ook dit boek in slechts 200 pagina’s het magische realisme van Murakami op zeer kunstige wijze tot leven weten te breng.

“Hoe diep en fataal we ook verloren zijn, al worden ons nog zulke dierbare dingen uit handen gegrist, ook al zijn we op ons ene laagje huid na een volledig ander mens geworden, we zijn toch in staat om zwijgend door te leven.”

Deze quote duidt het gevoel van het boek Spoetnikliefde voor mij het beste. Ik bleef achter alsof ook mijn enige optie nog was om zwijgend door te leven. Het boek greep mij aan en eenmaal opgestaan van mijn leesplekje ontdekte ik de mooie en felle kleuren in mijn eigen leven. Vol verlangen en hoop.

Spoetnikliefde van Haruki Murakami, vertaald door Elbrich Fennema en uitgegeven door Atlas Contact. 

Ben je nieuwsgierig geworden? Dit boek kan je onder andere bestellen via deze link. 

---